دکتر جین، دامپزشک و نویسنده کتاب What Cats Should Eat، در مقاله‌ای که در سایت littlebigcat منتشر کرده، به بررسی علل مضر بودن غذای خشک برای سگ و گربه پرداخته و ابتدای مطلب رو اینطوری شروع کرده: من به عنوان یک دامپزشک و حامی حیوانات با بیش از 25 سال تجربه و هزاران ساعت تحقیق به این نتیجه رسیده‌ام که غذای خشک رژیم غذایی مناسبی برای گربه‌ها و سگ‌های ما نیست چراکه آنها گوشتخوارانی هستند که به رژیم غذایی مبتنی بر گوشت نیاز دارند. در این مقاله، من به شما چند دلیل ارائه می‌دهم که چرا غذای خشک برای حیوانات خانگی بسیار مضر است، بنابراین متوجه خواهید شد که اگر سلامتی و عمر طولانی برای حیوان خانگی خود می‌خواهید، غذای خشک شما را به این هدفتان نمی‌رساند.
۱- مواد تشکیل دهنده غذای خشک (ingredients)
غذای خشک معمولاً از موادی مانند chicken meal, poultry by–product meal, and meat and bone meal (MBM) تهیه می‌شود. ساخت غذا با وارد شدن این مواد به یک آسیاب عظیم شروع می شود تا آنها را به تکه‌های کوچک تبدیل کند. ماده به‌دست‌آمده برای ساعت‌ها یا حتی روزها در دمای بالا می‌جوشد و تبدیل به چیزی له شده مثل پوره می‌شود. چربی موجود در مواد هم شناور می شود که آن را برای استفاده‌های دیگری جدا می‌کنند. آن چه باقی می‌ماند، به پودری با رطوبت کم و پروتئین بالا که برای استفاده در غذاهای خشک مناسب است، تبدیل می‌شود.
برخی از مواد اولیه‌ای که با آنها غذای خشک درست می‌شود بهتر و مفیدترند و بعضی هم بدترند. به عنوان مثال، chicken meal احتمالاً نسبتاً خالص است، زیرا کارخانه معمولاً از کشتارگاهی این مواد را تهیه می‌کند که فقط کشتارگاه است. در طرف دیگر، MBM را داریم که جزو بدترین مواد خام برای تهیه غذای خشک است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- قطعات غیرگوشتی گاو، گوسفند، خوک یا طیور، مانند روده، ریه، طحال، سر، سم، پستان، جنین متولد نشده، کبد بیمار یا انگلی، تومورهای بریده شده و سایر قسمت‌های نامناسب برای مصرف انسان
- ضایعات رستوران و گوشت های قدیمی سوپرمارکت
- "حیوانات مرده" (که ممکن است لاشه آنها برای روزها زیر نور خورشید مانده و تجزیه شده باشد).
- "حیوانات زمین‌گیر" (حیوانات خیلی بیمار یا مجروح برای راه رفتن به کشتارگاه)
از آنجایی که درنهاین همه این‌ها به یک پودر قهوه‌ای تبدیل می‌شود، غیرممکن است که بدانیم دقیقا چه چیزی در آن وجود دارد. در اکثر غذاهای خشک، تولیدکنندگان غذاهای فرعی (مثل پر و ناخن) و/یا پروتئینهای گیاهی مانند ذرت، کنجاله گلوتن، کنجاله سویا و کنسانتره پروتئین گیاهی را برای رساندن پروتئین به حداقل سطوح قابل قبول، جایگزین پروتئینهای قابل هضم و مفید می‌کنند.
سایر مواد تشکیل دهنده غذای خشک، شامل نشاسته (کربوهیدراتی که از غلات یا سبزیجات نشاسته‌ای تامین می شود)، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آب است. سگ‌ها و گربه‌های بالغ در رژیم غذایی خود به کربوهیدرات نیاز ندارند. تمام کاری که نشاسته انجام می‌دهد این است که کالری را تامین می‌کند. اما از آنجایی که آنها بخشی طبیعی از رژیم غذایی دوستان گوشتخوار ما نیستند، بیشتر این کالری‌ها به سرعت به چربی تبدیل می‌شوند و سپس شاهد "اپیدمی چاقی حیوانات خانگی" خواهیم بود!
توجه: قیمت غذای خشک، یک شاخص قابل اعتماد برای سنجش کیفیت آن غذا نیست، اگرچه غذاهای بسیار ارزان حتماً حاوی مواد اولیه بسیار ارزان هستند اما غذاهای گران‌قیمت لزوما باکیفیت نیستند و ممکن است هزینه بیشتری که می‌پردازید صرفا خرج تبلیغات آن کمپانی‌ها شده باشد و نه کیفیت غذایشان!
۲- پروسه تهیه غذای خشک
برای تهیه غذای خشک، محصولات گوشتی، مرغی یا ماهی را با کربوهیدرات/نشاسته مخلوط کرده و به خمیر چسبناکی تبدیل می‌کنند که در حرارت متوسط پخته می‌شود تا اطمینان حاصل شود که باکتری‌های موجود در مخلوط از بین می‌روند. سپس خمیر وارد دستگاه اکسترودر می‌شود. گرما و فشار در اکسترودر فوق العاده بالاست. هنگامی که خمیر فشرده شده از انتهای دستگاه اکسترودر خارج می‌شود، از صفحه‌ای با اشکال مختلف عبور می‌کند که در مقابل آن تیغه‌های تیزی وجود دارد و هنگام خروج، قطعات را به صورت جداگانه برش می‌دهد و در نهایت، شکل‌های آشنای مربوط به هر برند غذای حیوانات خانگی را ایجاد می‌کنند. پس از آن، دوباره این غذا یک مرحله حرارت می‌بیند تا خشک‌تر شود و شکلی که پس از خروج از اکسترودر برایش ایجاد شده، به هم نخورد. سپس سرد می‌شود و بعد از آن، چربی، مواد بهبوددهنده فرایند هضم، طعم دهنده‌ها، رنگ مصنوعی و پروبیوتیک‌ها (در صورت وجود) روی دانه‌های غذا اسپری می‌شوند.
دمای پخت غذای خشک، برخلاف پختی که در خانه انجام می دهیم، تا حتی ۵۰۰ درجه فارنهایت (معادل درجه سانتی‌گراد) می‌باشد. و این در حالیست که پردازش حرارتی باعث هضم بیشتر سبزیجات، میوه‌ها و غلات می‌شود، اما تأثیر معکوس بر پروتئین‌ها دارد. پروتئینهای پخته شده نه تنها کمتر قابل هضم هستند، بلکه با حرارت دادن دچار اعوجاج یا «دناتوره» می‌شوند. این پروتئینهای غیرطبیعی ممکن است عاملی در ایجاد آلرژی غذایی باشند، زیرا سیستم ایمنی بدن به این اشکال ناآشنا و غیرطبیعی واکنش نشان می‌دهد.
آنزیم‌ها، پروتئینهای ویژه‌ای که به هزاران واکنش شیمیایی در بدن کمک می‌کنند، به ویژه شکننده هستند و به سرعت در اثر گرما، حتی در دماهای نسبتاً پایین، از بین می‌روند. آنزیم‌های معمولی غذا که به هضم غذا کمک می‌کنند، در اثر پردازش حرارتی که غذای خشک متحمل می‌شود، از بین می‌روند. این امر پانکراس حیوان را مجبور می‌کند تا آنزیم‌های از دست رفته را جبران کند. با گذشت زمان، ممکن است پانکراس تحت فشار قرار گیرد و بزرگ شود، و حتی ممکن است حیوان دچار پانکراتیت شود.
۳- کربوهیدرات
ساده‌ترین کربوهیدرات شکر است و تمام کربوهیدرات‌ها دارای ترکیبات مختلفی از قندها هستند. فیبر نوع خاصی از کربوهیدرات است که توسط سلول‌های گیاهی ساخته می‌شود تا دیواره‌های سلولی آنها را سفت نگه دارد و به گیاهان اجازه می‌دهد به حالت عمودی رشد کنند. برای هضم فیبر به آنزیم خاصی (سلولاز) نیاز است که سگ‌ها و گربه‌ها آن را ندارند.
سگ‌ها و گربه‌ها گوشتخوار هستند. رژیم غذایی طبیعی آنها حاوی پروتئین بالا و رطوبت بالاست. به عنوان مثال، یک موش کامل حاوی حدود 8 درصد کربوهیدرات است. طعمه‌های طبیعی (پرندگان، خرگوش‌ها، جوندگان و غیره) حاوی 9 تا 10 درصد کربوهیدرات هستند. بیشتر این کربوهیدرات شامل گلیکوژن، یعنی فرم ذخیره‌ای قند در ماهیچه‌ها و کبد است و مقداری از آن هم از غذای هضم نشده در روده شکار به دست می‌آید.
میانگین کربوهیدرات غذای خشک حدود 30 درصد است، اما ممکن است تا 50 درصد (یا کمی بیشتر) باشد. پروتئین گران‌ترین و کربوهیدرات‌ها ارزان‌ترین مواد هستند. بنابراین به طور کلی (اما نه همیشه!)، غذاهای ارزان‌تر حاوی کربوهیدرات بیشتری هستند.
در حالی که سگ‌ها (و انسان‌ها) جزو گوشتخواران طبقه‌بندی می‌شوند اما در عمل همه چیزخوار هستند؛ به این معنی که می‌توانند تقریباً از هر غذایی به عنوان سوخت استفاده کنند. آنها از کربوهیدرات‌ها به طور مستقیم برای تامین انرژی استفاده می‌کنند و آنها را به قندهای ساده تجزیه می‌کنند. قندهایی که برای انرژی یا برای ساخت ذخایر گلیکوژن در کبد و ماهیچه‌ها موردنیاز نیستند، به چربی تبدیل می‌شوند. این امر از طریق چندین مسیر بیوشیمیایی صورت می‌گیرد اما یک مسیر اصلی که توسط اکثر پستانداران استفاده می‌شود (شامل آنزیم گلوکوکیناز) اساساً در گربه وجود ندارد. گربه‌ها، که گوشتخواران اجباری هستند، ترجیحاً از پروتئین و چربی برای انرژی استفاده می‌کنند. درواقع گربه‌سانان می‌توانند کربوهیدرات‌ها را هضم و جذب کنند، اما این کربوهیدرات‌ها بیشتر مستقیماً به چربی تبدیل می‌شوند و کاربرد زیادی در تامین انرژی برای گربه‌سانان ندارند.
یکی دیگر از معایب کربوهیدرات ها این است که شاخص گلیسمی بالایی دارند. این بدان معنی است که آنها قند خون را بالاتر و سریع‌تر از سایر مواد مغذی افزایش می‌دهند. افزایش قند خون باعث ترشح هورمون انسولین از پانکراس می‌شود. انسولین اجازه می‌دهد تا قندها جذب سلول‌ها شوند و در آنجا از آنها برای سوخت استفاده می‌شود. بدون انسولین، قندها در جریان خون باقی می‌مانند و نمی‌توانند جذب شوند.
پردازش حرارتی باعث افزایش شاخص گلیسمی کربوهیدرات‌ها می‌شود. این شاخص، نشان می‌دهد یک غذا چقدر سریع و به چه مقدار، سطح قندخون را افزایش می‌دهد. مثلا ذرت - یک ماده معمول در غذای خشک - دارای شاخص گلیسمی مشابه یک تخته شکلات است. وقتی غذای خشک همیشه در دسترس باشد، حیوانات به ویژه گربه‌ها، ۱۵ تا ۲۰ بار در روز به سراغ آن می‌روند. این کار باعث نوسانات شدید و متعدد قندخون می‌شود و هر بار، پانکراس مجبور به ترشح انسولین است. ترشح بیش از حد انسولین باعث می‌شود که سلول‌ها نسبت به انسولین حساسیت خود را از دست بدهند و مقاوم شوند. این یکی از دلایلی است که غذای خشک را به یکی از عوامل اصلی دیابت (نوع 2) در گربه‌ها تبدیل کرده است. در سگ‌ها، غذای خشک به طور مستقیم باعث دیابت نمی‌شود، اما به سندرم متابولیک که یک وضعیت پیش‌دیابتی است کمک می‌کند. به صورت کلی، غذای خشک کنترل دیابت را سخت‌تر می‌کند.
در مطالعات دیده شده که حداقل 70 درصد از گربه‌های دیابتی، با رژیم غذایی کاملاً مرطوب (اعم از کنسرو، خام‌خواری یا غذای خانگی)، بهبود می‌یابند و اساساً «درمان می‌شوند». اگرچه اگر دوباره غذای خشک به رژیم غذاییشان اضافه شود، دیابتشان بازمی‌گردد و کنترلش هم سخت‌تر خواهد بود.
۴- کالری
غذای خشک (نه غذای کنسروی یا هر ماده غذایی دیگری با رطوبت بالا)، منبع غذایی بسیار پر کالری‌ای است و به همین دلیل، یکی از عوامل اصلی چاقی در حیوانات خانگی است. چاقی به‌خودی‌خود منجر به بسیاری از بیماری‌های جدی می‌شود، از جمله:
- دیابت
- استفراغ مزمن
- اسهال مزمن
- فشار خون بالا
- مشکلات پوست و مو
- لیپیدوز کبدی (نارسایی کبد)
- پانکراتیت
- آرتروز
- بیماری‌های قلبی
- آسم و تنگی نفس
- بیماری‌های آلرژیک پوستی
- بیماری‌های التهابی روده
- بیماری‌های مربوط به مثانه و کلیه
۵- کم‌آبی بدن
بدیهی‌ست که غذای خشک، خشک است! این قضیه یک مشکل بسیار بزرگ برای گربه‌هاست. از آنجایی که اجداد تمام گربه‌های امروزی، گربه‌های وحشی ساکن بیابان‌ها بوده‌اند، کلیه‌های فوق العاده کارآمدی دارند که برای استخراج آخرین قطره رطوبت از حیواناتی که شکار می‌کردند و می‌خوردند، طراحی شده‌اند. در نتیجه، گربه‌ها تمایل کمی به نوشیدن آب دارند و تا زمانی که خیلی خیلی تشنه نشده باشند، آب نمی‌نوشند. در سگ‌ها این حالت کمتر است. آنها راحت‌تر آب می‌خورند و درنتیجه می‌توانند راحت‌تر کم‌آبی ناشی از غذای خشک را جبران کنند، بنابراین کمتر مستعد کم آبی شدید هستند.
کم‌آبی باعث بسیاری از مشکلات جدی سلامتی می‌شود، از جمله کریستال‌ها و سنگ‌های ادراری، عفونت و التهاب مثانه، یبوست و بیماری‌های کلیوی.
۶- نگهدارنده‌ها
برخلاف تصور عموم، در غذاهای کنسروی از نگهدارنده استفاده نمی‌شود چراکه کنسرو کردن یک روش نگهداری طولانی مدت است و دیگر نیازی به افزودن نگهدارنده به کنسرو برای نگهداری نیست. اما به غذای خشک، برای نگهداری بیشتر، نگهدارنده می‌افزایند. استفاده از این مواد شیمیایی در غذاهای حیوانات خانگی هنوز به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است اما گفته شده که تجمع طولانی مدت این مواد، می‌تواند در نهایت مضر باشد و باعث ایجاد آلرژی، عوارض گوارشی و حتی ایجاد مشکلات جدی‌تری مانند سرطان شود.
۷- بیماری‌های کبد
کبد اولین عضوی است که تمام خون برگشتی از دستگاه گوارش را دریافت می‌کند و یک اندام سم زدایی اصلی است. همچنین تعداد زیادی گلبول سفید نیز در کبد قرار دارند و آماده حمله به موجودات مهاجم هستند.
کبد همچنین مسئول ساخت بسیاری از پروتئین ها مانند آلبومین است. کلسترول که پایه اصلی هورمون‌های مهم است را می‌سازد و صفرا هم تولید می کند که برای هضم و جذب چربی‌ها ضروری است.
کبد گربه‌ها به تغییرات رژیم غذایی حساس است. اگر گربه غذا نخورد، کبد دچار استرس می‌شود و شروع به درخواست «تقویت» می‌کند. در مورد گربه، این درخواست منجر به تجزیه چربی‌های بدن است که کبد آن را از جریان خون می‌گیرد و در سلول‌هایش ذخیره می‌کند. این انباشت چربی می تواند آنقدر جدی شود که از عملکرد صحیح سلول‌های کبدی جلوگیری می‌کند و یک نوع نارسایی کبدی تهدیدکننده زندگی به نام "لیپیدوز کبدی" (بیماری کبد چرب) می‌تواند ایجاد شود. گربه‌های دارای اضافه وزن و گربه‌هایی که بیشتر یا فقط غذای خشک می‌خورند، بیشتر در معرض خطر هستند.
۸- آسم و آلرژی
فرآوری با حرارت بالا که غذای خشک در طول تولید متحمل می‌شود، می‌تواند باعث تغییر شکل پروتئین‌ها شود، به این معنی که ساختار سه بعدی آنها را مخدوش می‌کند. برای یک پروتئین، ساختار سه بعدی همه چیز است و فقط پروتئینی که ساختار سه بعدی صحیح داشته باشد به درستی عمل می‌کند. ساختار سه بعدی همچنین راهی برای شناسایی پروتئینهای متعلق به بدن ("خودی") در مقابل پروتئینهای خارجی ("غیرخودی") توسط سیستم ایمنی است. ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر مهاجمان همگی با پروتئینهای موجود در سطوحشان شناسایی می‌شوند. هنگامی که یک سلول ایمنی یک پروتئین خارجی را شناسایی می‌کند، یک آبشار کامل سیگنال برای تقویت و تولید آنتی‌بادی‌ها به حرکت در می‌آید. سپس آنتی‌بادی‌ها در جریان خون به دنبال مهاجم‌هایی می‌گردند که با شکل آنها مطابقت دارند. هنگامی که آنها یکی را پیدا می کنند، به آنها می‌چسبند و برای پشتیبانی بیشتر هم سیگنال می‌دهند. التهاب یکی از پاسخ های اولیه است.
هنگامی که یک پروتئین غیرطبیعی توسط یک سلول ایمنی شناسایی می‌شود و آنتی‌بادی‌ها تولید می‌شوند، هر بار که آن پروتئین ظاهر می‌شود، آنتی‌بادی‌ها دوباره به سمت آن جمع می‌شوند و التهاب را تحریک می‌کنند. پروتئین های بد بیشتر = التهاب بیشتر.
روده نسبت به این فرایند، واکنش خوبی نشان نمی‌دهد و شروع به رد کردن غذا می‌کند: استفراغ، اسهال یا هر دو. به نظر می‌رسد گربه‌ها بیشتر دچار استفراغ می‌شوند و در واقع، استفراغ علامت اولیه آلرژی غذایی و همچنین بیماری التهابی روده است.
نکته: آلرژی غذایی با عدم تحمل غذا (dietary intolerance) متفاوت است؛ اگرچه علائمشان ممکن است یکسان باشد. آلرژی سیستم ایمنی را درگیر می‌کند، در حالی که عدم تحمل ممکن است صرفاً واکنشی به چیزی در غذا (مثلا یکی از رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها یا سایر افزودنی‌ها) باشد. درواقع آلرژی به طور کلی مربوط به پروتئین‌ها است و پروتئین نه تنها در گوشت، بلکه در سویا، ذرت، گندم و سایر غلات نیز وجود دارد.
هم آلرژی غذایی و هم عدم تحمل غذایی در صورت استفاده از غذای خشک شایع‌تر است.
۹- سنگ‌های کلیه و مثانه
بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات کلیه و مثانه از جمله تشکیل سنگ، این است که مایعات زیادی در سیستم ادراری جریان داشته باشد تا ذرات مشکل‌دار مدام خارج شوند. کم آب بودن غذای خشک، ادرار بسیار غلیظی تولید می‌کند که احتمال تشکیل کریستال و سنگ را بسیار بیشتر می‌کند. برای حفظ سلامت دستگاه ادراری به غذای مرطوب نیاز است و در هر سگ یا گربه‌ای با سابقه بیماری‌های کلیه یا مثانه مصرف غذاهای مرطوب ضروری است.
در پایان
چه باید کرد؟ مسئله تغذیه را جدی بگیرید و حتما زیر نظر دامپزشک تغذیه، در استفاده از غذای خشک و کنسروی به تعادل برسید تا میزان مناسبی از هر نوع غذا را در اختیار حیوان قرار دهید که از مزایای هر غذا به خوبی استفاده کند و مضرات هرکدام به حداقل برسد. یا می‌توانید از غذای خانگی استفاده کنید اما این کار مستلزم داشتن برنامه‌ای دقیق و بالانس شده است تا مواد غذایی به اندازه کافی (نه زیاد و نه کم) در اختیار حیوان خانگی شما قرار بگیرد که به همین دلیل باز هم توصیه می‌شود به دامپزشک مسلط در امر تغذیه مراجعه کنید.
منبع: littlebigcat
دیدگاه خود را بنویسید