فیل الکینز (متخصص دامپزشکی) در مورد برخی از پیامدهای این مجموعه بیماری و اهمیت تعامل با دامداران برای مقابله با تهدیدات آن بحث میکند.
بر اساس «بررسی سلامت و رفاه گاو و گوسفند» که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، بیماری تنفسی گاو (BRD) در میان پنج نشانگان مهم تأثیرگذار بر تولید و رفاه گاو در بریتانیا قرار دارد و سینه‌پهلو (پنومونی) ویروسی نیز در رده پنج بیماری برتر جای گرفته است.
این یافته نشان‌دهنده فرصتی برای افزایش تعامل دامپزشکان با مراجعان به‌منظور بهبود رفاه و تولید است. این بررسی هر دو گروه دامداران (داشتی و پرواری) و متخصصانی مانند دامپزشکان و مشاوران را در نظر گرفته است. متخصصان، پنومونی ویروسی را اثرگذارترین بیماری بر بازدهی تولید در گله‌هایی که با آنها کار میکنند، ارزیابی کردند؛ در حالی که از نظر هر دو گروه دامداران، این بیماری در رتبه سوم قرار گرفت.
به‌وضوح میتوان دید که بیماری تنفسی گاو حوزه‌ای است که امکان بهبود قابل‌توجهی در هر دو زمینه رفاه دام و تولید و همچنین تعامل با مراجعان وجود دارد.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پیامدهای بلندمدت میانگین بیماری تنفسی تحت درمان شامل موارد زیر است:
در تلیسه‌های شیری:
- تأخیر دو هفته‌ای در زایمان اول
- کاهش ۴ درصدی در تولید شیر در دوره شیردهی اول
- کاهش ۸ درصدی در تولید شیر در دوره شیردهی دوم
- حذف زودهنگام به میزان ۱۰۹ روز
در گوساله‌های پرواری:
- کاهش وزن‌گیری روزانه به میزان ۷۲ گرم برای موارد متوسط
- کاهش وزن‌گیری روزانه به میزان ۲۰۲ گرم برای موارد شدید
- زمان طولانی‌تر برای رسیدن به وزن پایان پروار
- کاهش کیفیت لاشه
این پیامدها معادل زیان‌های مالی به‌طور متوسط ۷۲۲ پوند برای هر تلیسه شیری تحت درمان، حدود ۱۳۰ پوند برای هر گوساله پرواری با درگیری خفیف، و حدود ۳۰۰ پوند برای هر مورد شدید است.
این ارقام مربوط به هشت سال پیش است و هزینه‌های فعلی به احتمال زیاد به‌نسبت بیشتر است که دلیل آن افزایش ارزش شیر و گوشت می‌باشد.
اینها پیامدهای موارد بالینی هستند. موارد تحت‌بالینی نیز از کاهش رشد و عملکرد رنج خواهند برد. بروز بالینی BRD در یک مطالعه گسترده بین ۱۱ تا ۱۶ درصد بود، اما بروز تحت‌بالینی بسیار بالاتر و بین ۲۳ تا ۶۷ درصد بود.
این موضوع هم تنوع در شدت نشانه‌های بالینی و هم حساسیت تشخیصی پایین بیماریابی توسط دامدار در مقایسه با معیارهای دقیق ریوی (کانسالیدیشن ریوی (قابل تشخیص با ابزار سونوگرافی)) را نشان میدهد.
ترکیب یک مجموعه بیماری با پیامدهای مالی سنگین، شیوع و نرخ ابتلای بالا، و حساسیت تشخیصی پایین، نشان‌دهنده سود بالقوه بالای مداخله دامپزشکی با هدف کاهش هم بروز و هم شدت بیماری است.
اگرچه واکسیناسیون به‌هیچ‌وجه تنها اقدام پیشگیرانه نیست، اما با توجه به اینکه میزان استفاده از واکسیناسیون به‌طور پیوسته کمتر از ۴۰ درصد است، علیرغم هزینه مالی قابل توجه BRD برای صنعت گاو، واضح است که برای افزایش ذیرش روشهای پیشگیرانه، باید گام‌های بیشتری برداشته شود.
کار اخیر شرکت داروسازی سوا نشان داد که دامداران:
- از پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت BRD آگاه بودند
- کمتر از پیامدهای بیماری خفیف تا متوسط آگاهی داشتند
- از عوامل محیطی مرتبط با BRD در مزرعه خود آگاه بودند
- از عوامل بیماریزای خاص موجود در مزرعه خود آگاه نبودند
این موضوع دو حوزه را برای انتقال دانش بیشتر به‌منظور اطمینان از پذیرش کامل مزایای کنترل بیماری توسط دامداران برجسته میکند: تأثیر بیماری خفیف یا حتی تحت‌بالینی و اهمیت عوامل بیماریزای خاص در مزرعه آنها.
نیاز به تشخیص زودهنگام
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد که در بریتانیا، تنها ۴۷ درصد از حیواناتی که در کشتارگاه دارای ضایعات شدید ریوی بودند و ۳۱ درصد از حیوانات دارای ضایعات ریوی متوسط، برای BRD تحت درمان قرار گرفته بودند. اگرچه این یافته به‌وضوح نیاز به افزایش و تشخیص زودهنگام، همراه با درمان سریع و مؤثر را نشان میدهد، اما همچنین نشان میدهد که بسیاری از دامداران از شیوع آسیب‌شناسی و کاهش عملکرد در گله خود آگاه نیستند.
برای واحدهای پرواری که دامهای خود را به وزن پایان میرسانند، این کار را میتوان در سطح گله تکرار کرد؛ با مشاهده ضایعات در کشتارگاه و مطابقت آن با سوابق درمان و داده‌های عملکردی، تا تأثیر مالی بیماری درمان‌نشده نشان داده شود. برای بسیاری از واحدها، مانند گله‌های شیری، گله‌های مولد گوساله که گوساله‌های از شیر گرفته شده می‌فروشند یا پرورش‌دهندگان گوساله، این گزینه وجود ندارد. همچنین مسئله تأخیر طولانی بین رویداد و تشخیص وجود دارد - تشخیص ضایعات اغلب مدتها پس از فرآیند بیماری رخ میدهد. برای این شرایط، میتوان از تصویربرداری اولتراسوند قفسه سینه (TUS) برای نشان دادن هم شیوع و هم شدت BRD در مواردی که بیماریابی کمکی نمی‌کند استفاده کرد.
حساسیت سمع صداهای قفسه سینه برای تشخیص تلفیق ریوی تنها ۵.۹ درصد است؛ این رقم هنگام در نظر گرفتن درمان قبلی برای نشانه‌های بالینی به ۴۱ درصد افزایش می‌یابد و با اجرای همزمان یک سیستم استاندارد نمره‌دهی تنفسی گوساله به ۷۱ درصد میرسد. TUS در عملکرد از همه این ارزیابی‌های انفرادی، چه به‌صورت جداگانه و چه در ترکیب با هم، بهتر عمل میکند و پس از یک دوره آموزش کوتاه، نسبتاً ساده است. نشان دادن هم نرخ ابتلا بیماری تنفسی در یک واحد و هم شدت آن، میتواند ابزار مفیدی برای هدایت گفتگو به سمت پیشگیری و بهبود تشخیص و درمان زودهنگام باشد.
واکسن‌ها
در حال حاضر بیش از ۳۰ واکسن تنفسی برای گاو موجود است که طیف وسیعی از عوامل بیماریزا، روش تجویز و سن تجویز را پوشش میدهند. انتخاب یک واکسن تنفسی برای یک مزرعه باید به تعدادی از عوامل مرتبط با آن مزرعه بستگی داشته باشد.
ملاحظات اصلی
دو ملاحظه اصلی باید توزیع عامل بیماریزا و الگوی اپیدمیولوژیک بیماری در مزرعه باشد - یعنی چه میکروب‌هایی کدام حیوانات و چه زمانی را تحت تأثیر قرار میدهند. عدم دانش در مورد عوامل بیماریزا در سطح مزرعه ممکن است منجر به انتخاب نامناسب واکسن، پاسخ ضعیف به واکسیناسیون و عدم اعتماد دامدار به واکسن‌های تنفسی شود.
نمونه‌گیری برای تجزیه و تحلیل BRD ساده است و روشهای مختلفی برای جمع‌آوری نمونه وجود دارد. این شامل نمونه‌های پس از مرگ، سواب عمقی بینی-حلق، شستشوی نای و نمونه‌برداری از مایع ریوی است که از طریق کشت، PCR یا شناسایی پادتن/آنتیژن آزمایش می‌شوند.
هر گزینه نقاط قوت و محدودیت‌های خود را دارد. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد نمونه‌هایی از چندین محل از طریق روشهای آزمایشی مختلف آزمایش شوند تا مهمترین عوامل بیماریزای قابل کنترل شناسایی شوند.
هنگامی که عوامل بیماریزای هدف شناسایی شدند، میتوان از الگوی بیماری در مزرعه برای هدف‌گیری واکسیناسیون استفاده کرد، با این هدف که اطمینان حاصل شود محافظت قبل از سن اصلی مواجهه ایجاد شده است، که احتمالاً قبل از اولین موارد بیماری خواهد بود، و مدت زمان آن تا پس از فروکش کردن طغیان بیماری ادامه یابد. همانطور که قبلاً ذکر شد، اقدامات پیشگیرانه بسیار بیشتری فراتر از واکسیناسیون، از جمله بهبود ایمنی از طریق تغذیه و آغوز، بهبود تهویه و کنترل رطوبت در داخل سالن‌های نگهداری در دسترس است.
ایجاد تغییر
خواه اقدام پیشگیرانه مرتبط با واکسیناسیون، محیط یا ایمنی باشد، یک عامل کلیدی در بهبود تأثیرات BRD در مزرعه، توانایی رابطه دامپزشک-دامدار در تأثیرگذاری مؤثر بر اجرای تغییر است. مطالعات نشان داده‌اند که دقت اجرای محتوای ارائه شده توسط دامپزشک توسط مراجعان ارزشمند شمرده میشود. با این حال، نشان داده شده که تعدادی از عوامل بیشتر با اجرایی شدن تغییر مرتبط هستند:
- یک بافت رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد
- درک مشترک بین دامپزشک و دامدار
- تفسیر معنادار توصیه در سطح محلی (دامدار)
این عوامل به‌طور هم‌افزا در مزرعه عمل میکنند. تنها تکیه بر یک رابطه قابل اعتماد با مراجعان برای اطمینان از اجرای تغییرات مناسب کافی نیست، اما ساختن اعتماد در درون رابطه، سنگ بنای کلیدی برای تغییر بلندمدت است.
مفهوم درک مشترک دامپزشک-دامدار یک رابطه دو طرفه است. تنها اطمینان از تبادل دانش به سمت دامدار کافی نیست؛ درک انگیزه‌های درونی و بیرونی دامدار برای تغییر وضعیت نیز ضروری است. محرک‌های اصلی دامدار برای خواست تغییر وضعیت چیست؟ سپس میتوان توصیه‌ها را برای مطابقت با این عوامل انگیزشی سفارشی کرد.
برای اینکه دامپزشکان فرصت ایجاد تغییر را به حداکثر برسانند، باید یک رابطه قابل اعتماد با مراجع مبتنی بر درک مشترک از انگیزه‌ها، تبادل دانش خوب در مورد وضعیت بیماری و یک برنامه اقدام سفارشی شده برای شرایط تک‌تک مزارع بسازند.
نتیجه‌گیری
با بهره گیری از دامپزشک مجرب، به‌همراه تست‌های تشخیصی و یک برنامه اختصاصی برای هر گلّه، میتوان بر روی پیشگیری و همچنین تشخیص زودهنگام همراه با درمان سریع و مؤثر متمرکز کرد، به جای تعاملات واکنشی صرفاً اضطراری. با توسعه روشهای ارتباطی رابطه‌محور، میتوان تغییرات مناسب را در مزرعه اجرا کرد تا به کنترل BRD کمک شود.
این مقاله در Vet Times Livestock (2025)، جلد ۱۱، شماره ۱، صفحات ۹-۱۰ منتشر شده است.
ترجمه و تنظیم: پایگاه خبری وهمن
دیدگاه خود را بنویسید