مشخصات تخم کرم ابریشم
تخم کرم ابریشم بیضی شکل و مسطح است و در نژادهای مختلف دارای شکل و اندازه‌های متفاوت است. تخم‌های کرم ابریشم نژاد چینی بیضی شکل و تا حدی پهن هستند، آنها با یک پوسته الاستیک نیمه شفاف پوشیده‌شده‌اند و در قسمت نوک تخم یک سوراخ نیمه‌باز جهت نفوذ اسپرم به داخل تخم وجود دارد که میکروپیل نامیده می‌شود. منفذ ورود اسپرم پس از تلقیح بسته‌شده و لارو پس از رشد درون تخم با از بین بردن پوسته‌های این قسمت از همان‌جا خارج می‌شود.
تخم در نژادهای اروپایی بزرگ و سنگین و در نژادهای چند نسله و گرمسیری کوچک و سبک است. تخم‌ها در اوایل تخم‌گذاری سنگین‌تر از تخم‌هایی هستند که در اواخر تخم‌گذاری تولید می‌شوند. ابعاد و وزن تخم به نوع تغذیه پروانه ماده و دوره‌های تخمگذار بستگی دارد. وزن متوسط تخم کرم ابریشم چینی ۰.۵ تا ۰.۷ میلی‌گرم است. تخم در هنگام تولد دارای رنگ زرد روشن (زرد لیمویی) است و سپس به سرعت به رنگ‌های قرمز آجری و در آخر قهوه‌ای می‌شود و در طول ۴ یا ۵ روز بسته به نژاد به رنگ‌های ثابت خود (خاکستری سیر، آبی، بنفش، سبز و ...) می‌رسد.
رنگ تخم معمولاً بستگی به نوع واریته تخم نوغان دارد. تخم واریته‌های زمستان گذران سه روز پس از تخم‌گذاری تغییر رنگ می‌دهند. معمولاً رنگ تخم‌ها در نژاد ژاپنی تند و در نژاد چینی تقریباً روشن است. تخم‌ها در موقع خروج از بدن پروانه آغشته به ماده لزج و چسبنده‌ای هستند که در موقع تخم‌گذاری باعث تثبیت آنها شده و از تلفات می‌کاهد. پوسته تخم شامل ماده‌ای به نام کوریونین است که از نظر ساختمانی با کیتین متفاوت بوده و در حقیقت پروتئین ابریشم است و حدود ده درصد تخم را شامل می‌شود.
کوریون (پوسته تخم) حدود ۰.۰۲ میلی‌متر ضخامت داشته و این ضخامت در نژادهای مختلف تا حدودی متفاوت است.
توصیف کرم ابریشم
کرم تازه متولد (کرم مورچه)
لارو تازه از تخم خارج شده در حدود ۳ میلی‌متر طول داشته و بدن آن از موهای ریز سیاه رنگ یا قهوه‌ای تیره پوشیده شده است. در اصطلاح نوغانداری به این حالت مورچگی ۱ می‌گویند.
سر لارو
اندازه سر در کرم ابریشم کوچک بوده و سطح خارجی آن قهوه‌ای رنگ است. پوشش روی آن از جنس کیتین می‌باشد. این پوشش به عبارتی کاسه سر یا جمجمه را تشکیل می‌دهد و به چند سطح کوچک تقسیم می‌گردد. شاخک‌ها، اندام‌های دهانی و چشم‌ها بر روی سر قرار دارند. شش جفت چشم ساده (Ocelli) در پایه شاخک‌ها وجود دارد که عمل این چشم‌ها، تشخیص روشنایی اطراف است. شاخک‌ها که از اعضای حسی لارو ابریشم محسوب می‌شوند از موهای بسیار ریزی پوشیده شده و در دو سمت دهان قرار گرفته‌اند. دهان کرم ابریشم از نوع ساینده بوده و دارای آرواره‌های بالا و پایین می‌باشد. آرواره‌های بالا با دندانه‌های ارّه مانند خود برگ توت را له‌کرده و آماده بلعیدن می‌کنند. آرواره‌های پایینی عهده‌دار حس چشایی بوده و اندام تنیدن نخ ابریشم در این قسمت قرار دارد. در کل وظیفه اندام دهانی ساییدن و نرم کردن غذا و تنیدن تار ابریشمی می‌باشد.
سینه و شکم
سینه تشکیل‌شده از سه حلقه (Mesothorax، Prothorax و Metathorax) است. هر حلقه دارای یک جفت پا می‌باشد. هر یک از پاهای سینه‌ای از سه مفصل تشکیل شده و در قسمت انتهایی سومین مفصل، یک ناخن مشاهده می‌شود. این پاها برای نگهداشتن برگ در حالت تغذیه استفاده می‌شوند و نقشی در خزیدن کرم ندارند.
شکم لارو نیز بند بند بوده و تعداد این بند‌ها در مرحله رشد کامل به ۹ عدد می‌رسد. تعداد حلقه‌های شکم لارو در دوران جنینی ۱۱ عدد می‌باشد که پس از طی‌شدن مرحله تکامل جنینی سه حلقه انتهایی در هم ادغام و یک حلقه تشکیل می‌شود. بزرگترین پاها، پاهای آخرین حلقه شکمی بوده که به پاهای دمی نیز معروف هستند.
پوست یا جلد
لارو کرم ابریشم پوستی سخت دارد که در حکم اسکلت خارجی لارو بوده و در ارتباط مستقیم با ماهیچه‌هایی است که در قسمت‌های مختلف بدن به جلد رسیده و امکانات تحریک کرم را فراهم می‌سازند. اسکلت خارجی، عمل اسکلت داخلی را در مهره‌داران انجام می‌دهد؛ یعنی از اندام داخلی حمایت و حفاظت می‌کند. پوست کرم ابریشم از دو بخش اپیدرم و کوتیکول تشکیل شده است.
اندام‌های داخلی کرم ابریشم
اندام‌های داخلی کرم ابریشم عبارتند از: لوله گوارشی، غده ابریشمی، لوله‌های مالپیگی برای دفع ادرار، رگ پشتی طولی از قلب پسین و منافذ آئورتی قدامی، سیستم عصبی و اندام‌های تولید‌مثلی.
دستگاه گوارش
از سه قسمت تشکیل شده است: پیش‌روده (Foregut)، میان روده (Midgut) و پس روده (Hindgut).
بخش میانی وظیفه تولید آنزیم‌های گوارشی و جذب فرآورده‌های هضمی را دارد. این قسمت، طولانی‌ترین بخش لوله گوارشی بوده و شامل یک لایه ماهیچه‌ای، غشای پایه، لایه سلول‌های پوششی و پرده اطراف غذا به نام پریتروفیک (Peritrophic) است که غشای کیتینی بوده و به‌وسیله سلول‌های غده‌ای که در قسمت جلویی میان روده وجود دارد تولید می‌شود. تنها این غشا است که در هر بار پوست اندازی تجدید می‌شود. بخش پسین مجرای گوارشی از سه قسمت روده کوچک، قولون و راست روده تشکیل شده است و همراه با معده جلویی در مرحله دگردیسی تعویض می‌شود.
دستگاه گردش خون
دستگاه گردش خون کرم ابریشم از نوع باز بوده و به همین جهت خون از طریق فشارهایی که به رگ پشتی وارد می‌شود در داخل حفره عمومی بدن منتشر می‌گردد. خون کرم ابریشم از پلاسما و گلبول‌ها تشکیل شده است. پلاسما قسمت سیال خون و گلبول‌ها قسمت جامد آن را تشکیل می‌دهند. رنگ خون کرم ابریشم نژاد پیله سفید، زرد مایل به خاکستری و رنگ خون نژاد پیله زرد به رنگ زرد می‌باشد. رنگ خون ناشی از وجود گزانتوفیل و کلروفیل موجود در برگ درخت توت است.
لوله‌های مالپیگی (مجاری ادراری)
لوله‌های مالپیگی از قسمت انتهای عقبی روده کوچک شروع شده و بین روده کوچک و کولون به داخل روده کوچک باز می‌شوند. ترشحات عمده لوله‌های مالپیگی کریستال‌های اسید اوریک بوده و کریستال‌های سفید رنگ مالپیگی می‌باشند. این کریستال‌ها در زمان پوست اندازی از شکاف بین غشای درون پوستی، پوست قدیمی و غشای درون پوستی، پوست جدید خارج می‌شوند.
دستگاه تنفس کرم ابریشم
دستگاه تنفس کرم ابریشم از سوراخ‌های تنفسی (Spiracles) و نای (Trachea) تشکیل شده است. سوراخ‌های تنفسی در طرفین تمام حلقه‌های بدن به استثنای حلقه‌های دوم و سوم (سینه) وجود داشته و به خارج باز می‌شوند. سطح خارجی سوراخ‌های تنفسی به صورت صفحات غربالی شکل بوده و پیرامون آنها را غشای کیتینی احاطه نموده است. در سطح ورودی منافذ دو مجموعه ماهیچه‌ای به هم پیوسته وجود دارد که این ماهشچه‌ها نیز در باز و بسته‌شدن منافذ مؤثر می‌باشند.
غده ابریشمی
غده ابریشمی در کرم ابریشم از بدو تولّد موجود بوده و دارای مقادیر جزئی ابریشم می‌باشد. رشد این غده تا روز سوم سن پنجم مانند سایر اندامها تابع رشد کلی بدن کرم بوده ولی از آن به بعد رشد آنها سریع‌تر شده و در پایان سن پنجم قسمت اعظم فضای داخل بدن لارو را پر می‌کند (معادل ۴۰٪ وزن کل کرم). کرم ابریشم وزن غده ابریشمی خود را از مرحله نوزادی تا مرحله کرم بالغ، حدود ۱۶۰ هزار برابر افزایش می‌دهد. وزن غده ابریشمی حدود ۵ درصد وزن کل بدن در ابتدای سن پنجم لاروی است و در لاروهای بالغ حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد وزن بدن را شامل می‌شود.
تارهای ابریشمی حدود ۲۰ درصد سریسین (Sericin)، ۸۰ درصد فیبروئین (Fibroin) و مقادیر جزئی از دیگر مواد می‌باشند. در داخل دهان و در زیر و اطراف معده غده بزرگ مارپیچی قرار دارد که در قسمت پایین لبه زیرین به یکدیگر متصل می‌شوند. این غده از حلقه چهارم تا هشتم امتداد دارد.
این غده از سه قسمت تشکیل شده است:
- قسمت اول: لوله‌ای طویل است به قطر ۱ میلی‌متر که عمل ترشح ابریشم را انجام می‌دهد.
- قسمت دوم: به قطر ۳ میلی‌متر و طول ۸ تا ۹ میلی‌متر که عهده‌دار ترشح ماده‌ای به نام باکرس است و موجب رنگ طبیعی یافتن پیله است.
- قسمت سوم: به طول ۳ تا ۴ سانتی‌متر و قطر ۰.۳ میلی‌متر که در آن تار ابریشم وضعیت طبیعی و قطعی خود را پیدا می‌کند.
فیبروئین مهمترین پروتئین ابریشم است که با یک ترکیب اسید‌آمینه‌ای ساده غنی شده است. مهمترین اسید‌های آمینه موجود در پروتئین فیبروئين عبارتند از: گلایسین، آلانین، سرین و تیروزین. در سن پنجم فیبروئین با سرعت زیادی سنتز می‌شود.
مشخصات تولید‌مثلی
دستگاه تناسلی جنس ماده شامل دو تخمدان بوده و بخش عمده‌ای از شکم را اشغال کرده است. در لارو ماده، تخمدان در سطح پشتی پنجمین حلقه شکمی در زیر پوست و در سمت رگ پشتی واقع گردیده است. در لارو ماده غده‌هایی وجود دارد به نام ایشیواتا (Ishiwata) که به صورت دو جفت نقطه کوچک در حدفاصل حلقه‌های ۸ و ۹ بدن دیده می‌شود. غده‌های ایشیواتا از بافت مخاطی مشتق شده و به شکل کیسه‌های کوچک می‌باشند.
از نظر مورفولوژی ساختمان مجرای تناسلی لارو نر همانند ساختمان مجرای تناسلی لارو ماده است. انتهای مجرا گرزی شکل بوده و متشکل از غده هرولد (Horold) می‌باشد. غده هرولد بین حلقه‌های ۸ و ۹ و در وسط خط شکمی قرار دارد.
لارو‌ها، شفیره‌ها و پروانه‌های ماده کرم ابریشم از جنس نر بزرگتر می‌باشند. در کرم ابریشم جهت تعیین جنسیت از علائم ظاهری غدد ایشیواتا و غده هرولد استفاده می‌شود.
دیدگاه خود را بنویسید