ویروس دیستمپر سگ سانان یا Canine distemper virus یک ویروس پوشش دار از خانواده پارامیکسوویریده هاست که بیماری خطرناکی را برای توله سگ‌ها ایجاد می‌کند که حتی در صورت بهبود حیوان از بیماری، ممکن است آسیب‌های ادامه‌دار دیستمپر در تمام طول زندگی، حیوان را آزار دهد.
روش انتقال
مهم ترین روش انتقال ویروس دیستمپر، از طریق دهان و بینی (oro-nasal) است. در واقع یک سگ سالم، می‌تواند طی تماس با ترشحات تنفسی آلوده، استفراغ، مدفوع، فومیت(ابزار و وسایلی که سگ با آنها تماس داشته است)، عطسه و سرفه آلوده، به این بیماری مبتلا شود.
عوامل مستعد کننده
به صورت کلی، سگ های زیر یکسال که واکسینه نشده اند یا واکسن نامرغوب (ناکافی) دریافت کرده اند، یا به طور کلی سگ‌هایی با ضعف سیستم ایمنی، مستعد بیماری هستند.
بیماری زایی ویروس
ویروس دیستمپر ابتدا به داخل ماکروفاژها و مونوسیت‌های لوزه‌ها و سلول‌های پوششی (اپی‌تلیوم) دستگاه تنفس فوقانی و غدد لنفاوی ناحیه‌ای می‌رود و در آنجا تکثیر می‌شود. بعد از ۲ تا ۴ روز، به پیک تولید خود می‌رسد. در روز ۴ تا ۶ بعد از آلودگی، ویرمی (گردش ویروس در خون) رخ می‌دهد و ویروس به معده، روده کوچک، طحال، ماکروفاژهای کبدی، مغز استخوان و سایر بافت های لنفاوی می‌رود. هرچه ویرمی بیشتر می‌شود، اپی‌تلیوم ارگان‌های مختلف از جمله پوست، چشم و CNS بیشتر درگیر می‌شود. بعد از ۱۴-۹ روز، علائم درمانگاهی بستگی به سیستم ایمنی میزبان دارد. حتی در صورت بهبود، ویروس می‌تواند در بخش uvea در چشم، دستگاه عصبی مرکزی، روپوست (اپی‌درم) و اپی‌تلیوم دستگاه ادراری به مدت طولانی باقی بماند. بدین معنا که حتی اگر سگی بهبود پیدا کند، باز هم تا مدت ها می‌تواند سگ های دیگری که سیستم ایمنی ضعیفی دارند را آلوده کند. همچنین، سگ هایی که بهبود پیدا می‌کنند، ممکن است به مرور علائم عصبی را نشان دهند، چراکه ویروس در ارگان هایشان باقی مانده است. حتی سگ هایی با ایمنی خوب، ممکن است علائم اولیه بیماری را نشان ندهند اما پس از مدتی، علائم عصبی در آن‌ها بروز پیدا کند.
علائم بالینی
بی حالی، بی اشتهایی، دهیدراتاسیون (کم آبی بدن)، علائم تنفسی، عفونت ملتحمه (conjunctivitis)، استفراغ، اسهال خونی-موکوسی و ترشحات سروزی و موکوسی از چشم به همراه سرفه، از علائم شایع این بیماری هستند. حیوان بهبود یافته ممکن است زخم و ضایعه در چشم خود داشته باشد. ممکن است مینای دندانش آسیب دیده باشد. ممکن است نوک بینی و کف دست و پاهایش اصطلاحا هایپرکراتوز (افزایش بافت شاخی پوست) شده باشد. همچنین ممکن است یکسری علائم عصبی از جمله تشنج، درد شدید گردنی، هایپرمتری (Hypermetria)، تتراپارزی و پاراپارزی (Tetraparesis & Paraparesis) و عدم تعادل را نشان دهد. علائم عصبی معمولاً یک الی سه هفته پس از بروز سایر علائم، مشاهده می‌شوند. سقط و مرگ جنین هم ممکن است در این بیماری دیده شود. همچنین تکثیر ویروس در اپی‌تلیوم دستگاه ادراری-کلیوی می‌تواند باعث بروز مشکلات کلیوی و مشکلات مثانه شود.
تشخیص و درمان
این بیماری گاهی با بیماری ویروسی دیگری تحت عنوان پاروو ویروس اشتباه گرفته می‌شود. برای تشخیص صحیح و به موقع، به محض مشاهده علائم، فوراً به دامپزشکی مراجعه کنید. هر چه زودتر مقابله با این بیماری آغاز شود، شانس بهبود و زنده مانی حیوان شما بیشتر خواهد بود. از آن مهم‌تر، باید بدانید که با واکسیناسیون دقیق و به موقع، بیشترین کمک را در برای پیشگیری این بیماری، به حیوان خود می‌کنید. هرچند که این بیماری در بعضی حیوانات واکسینه هم گزارش شده است اما باز هم تاثیر واکسن در کنترل این بیماری را هرگز نمی‌توان نادیده گرفت.