در ایران، تصاویری از پرنده افسانه‌ای هما در شبکه های اجتماعی منتشر شده. این ویدیو در منطقه طالقان در استان البرز ضبط شده. هما در فرهنگ ایرانی، نماد سعادت و خوشبختی است. صحبت‌های دکتر ایمان معماریان، دامپزشک متخصص حیات وحش از تهران در مورد این پرنده:

درمورد این گونه جانوری چه می‌دانیم؟ چه خطراتی این گونه را تهدید می‌کند؟

هما (نام علمی: Gypaetus barbatus) یک نوع کرکس از انواع کرکس‌های دنیای قدیم است که در این دسته فقط ۲ کرکس هستند که سر و گردنشان دارای پوشش مویی هست. این دو شامل: کرکس مصری و کرکس ریش‌دار (Bearded vulture) یا مرغ استخوان‌خوار که ما در فارسی به «هما» می‌شناسیم را شامل می‌شود. تغذیه این پرنده به‌صورت غالب، لاشه‌خواری است و برخلاف سایر کرکس‌ها، نسبت بالایی (بین ۷۰ تا ۹۰ درصد) از غذای روزانه این پرنده را استخوان‌ها تشکیل می‌دهند! این پرنده، به لطف داشتن معده با اسیدیته بالا (pH حدود ۱) می‌تواند استخوان‌های بزرگ را ظرف ۲۴ ساعت به خوبی هضم کند. هما با این روش تغذیه نقش بسیار مهمی در اکوسیستم ایفا می‌کند و یک پاک‌کننده (Scavenger) عالی است. 

همای بر همه مرغان از آن شرف دارد *** که استخوان خورد و جانور نیازارد

سعدی

در حال حاضر کرکس‌ها در دنیا به‌طور کلی جمعیت روبه‌کاهشی دارند چراکه تغذیه آنها که از پسماند‌ها و لاشه حیوانات تأمین می‌گردد، آلوده به انواع سموم، داروها بخصوص ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAIDs) و ... است، یا لاشه حیوانات پرورشی مانند طیور صنعتی، گاو شیری یا گوسفند که لاشه آنها مورد مصرف قرار می‌گیرد و حاوی مقادیر متنوعی از سموم و داروهای متنوع دارد که می‌توانند تهدیداتی جدی برای کرکس‌ها باشند.

‏عکس هما از مهدی قربانی؛ منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی پرور

‏عکس از مهدی قربانی؛ منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی پرور، سمنان

موارد دیگری مانند تکه‌تکه شدن زیستگاه، از بین‌رفتن زیستگاه طبیعی آنها و یا شکار و کشته‌شدن آنها به دلایل مختلف از جمله غذا و در برخی نقاط بخصوص ایران به عنوان تفریح به کرکس‌ها شلیک شده و جمعیت آنها آسیب جدی می‌بیند.

چقدر برای حفاظت از هما در ایران کار صورت می‌گیرد؟

درمورد گونه‌های بسیاری از جمله کرکس‌ها ما برنامه مدوّنی نداریم. ضمناً مطالعات مختلفی برای اینکه بتوانیم در نقاط مختلف تهدید‌ها را بشناسیم و بعد بر اساس این پیش مطالعات تهدید‌ها در مورد گونه‌های مختلف بشناسیم و به صورت خاص درمورد کرکس‌ها، برنامه‌ریزی کنیم وجود ندارند.  ما تهدید‌ها را به میزان زیادی نمی‌شناسیم و در نتیجه نمی‌توانیم برای جلوگیری از اونها تلاش کنیم. 

شایدهم خواست کافی برای جلوگیری از انقراض خیلی از این گونه‌ها وجود ندارد و در کشور، بخش عمده‌ای از این ماجرا را در اختیار نداریم و ماجرا این است که درک کنیم گونه‌های حیات‌وحش نقش بسزایی در اکوتوریسم و گردشگری طبیعت ایفا می‌کنند و کرکس‌ها نیز می‌تواند جذّابیت زیادی در این جهت داشته باشند. امّا در کشور ما بخاطر توریسم ضعیف و اکوتوریسمی که مغفول مانده است، سودی که از این بخش می‌تواند به کشور وارد شود درک نشده و به همین علت نیز نیاز به حفظ این گونه‌های حیات‌وحش به خوبی درک نمی‌شود.


منبع: بی‌بی‌سی فارسی