شتر دوکوهانه با نام های دیگری همچون شتر باختری، شتر بلخی (Bactrian camel) یا شتر مغولی (Mongolian camel)، گونه‌ای از شترسانان است که در خاور دور، آسیای میانه و خاورمیانه زندگی می‌کند و یکی از گونه‌های در بحران انقراض در جهان شمرده می‌شود. در بحران انقراض یا در سراشیبی انقراض یا در معرض نابودی گونه‌ای، بالاترین درجه ریسک برای جانوران زمین در فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان است که توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به گونه‌ها، با توجه به وضعیت حفاظت آن‌ها، داده می‌شود.

«دکتر امیر نیاسری نسلجی»،‌ استاد تمام دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در گروه مامایی و بیماری‌های تولیدمثل دامپزشکی: بعد از آنکه طرح بین‌المللی صیانت از شتر دوکوهانه ایران را طراحی کردم، این طرح توسط مرکز اصلاح نژاد دام برای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو(FAO)) ارسال شد.


وی افزود: طرح ارسال شده، مورد تایید قرار گرفت و مبلغی معادل ۴۵۰ هزار یورو از طرف این سازمان برای انجام این طرح اختصاص پیدا کرد. هدف اصلی این طرح، حفظ ذخیره ژنتیکی و افزایش جمعیت شتر دوکوهانه است.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: بر اساس این طرح قرار بر این بود که حداقل 10 آبستنی موفق ناشی از انتقال بین گونه‌ای و یکصد آبستنی ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم شتر دوکوهانه اتفاق افتد. مورد اول برای حفظ ذخایر ژنتیکی شتر دو کوهانه و مورد دوم به‌منظور اقتصادی کردن نگهداری شتر دوکوهانه در کشور هدف گذاری شده بود. این طرح یک طرح دو ساله است که توسط معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی در حال اجراست و انتظار داریم نتایج آن در شهریور ماه سال جاری توسط این معاونت اعلام شود.

استاد دانشگاه تهران، در توضیح فرایند انتقال بین گونه‌ای شتر دوکوهانه گفت: این یکی از ابداعات من با همکاری همکاران و دانشجویان دانشکده، برای تسهیل افزایش جمعیت شتر دوکوهانه بود. به این مفهوم که جنین شتر دوکوهانه را در رحم شتر یک کوهانه قرار دادیم و از آن به‌عنوان مادر رضایی و یا حمال استفاده کردیم. این طرح با کمک‌های سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی، به موفقیت انجامید و مقالات آن طی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ در سطح جهانی مورد اقبال قرار گرفت.

وی همچنین در ارتباط با بحث انجماد اسپرم شتر خاطرنشان کرد: انجماد اسپرم شتر، فرایندی پیچیده است. انجماد اسپرم شتر در دنیا تاکنون عملی نبوده و کسی موفق به انجماد اسپرم این گونه در شرایطی که قابلیت ایجاد آبستنی داشته باشد، نشده است. خود ما نیز در پروژه‌های تحقیقاتی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، درصد آبستنی بسیار پایینی داشتیم و موفق به گرفتن بچه شتر از اسپرم منجمد شده نشده‌ایم. در حال حاضر انجماد اسپرم شتر یک فعالیت تحقیقاتی است اما انتقال بین گونه‌ای جنین جنبه کاربردی و توسعه‌ای دارد و می‌تواند در تکثیر جمعیت این گونه موثر باشد.

به گزارش وهمن به نقل از ایانا، شتر دوکوهانه گونه بومی ایرانی است و بر اساس مطالعاتی که در چند سال گذشته صورت گرفته است، منشاء شترهای دو کوهانه موجود در چین و مغولستان نیز ایران بوده است. به نظر می‌رسد در حال حاضر جمعیت شتر دوکوهانه موجود در کشور محدود به 150 نفر است. با این وجود تنوع ژنتیکی این گونه در کشور در سطح مطلوبی است و هنوز امکان تکثیر با کیفیت این گونه مهم و ذخیره ارزشمند ژنتیکی کشور وجود دارد.

منبع: خبرگزاری ایانا